(Dodana Wersja Polska)
Brussels, 22 December 2021
Today, the European Commission has decided to launch an infringement procedure against Poland because of serious concerns with respect to the Polish Constitutional Tribunal and its recent case law. The Constitutional Tribunal, in its rulings of 14 July 2021 and 7 October 2021, considered the provisions of the EU Treaties incompatible with the Polish Constitution, expressly challenging the primacy of EU law. Poland has two months to reply to the letter of formal notice.
The Commission considers that these rulings of the Constitutional Tribunal are in breach of the general principles of autonomy, primacy, effectiveness and uniform application of Union law and the binding effect of rulings of the Court of Justice of the European Union. In particular, in its July ruling, the Constitutional Tribunal denied the binding effect of any interim measures orders of the Court of Justice issued under Article 279 TFEU to guarantee the effective judicial review by an independent and impartial tribunal established by law. In its October ruling, the Constitutional Tribunal disregarded its obligations under EU law by considering unconstitutional – and thus not having effects in the Polish legal order – the Court of Justice’s interpretation of Article 19(1) TEU according to which a national court may called upon to review the legality of the procedure for appointing a judge and pronouncing itself on any irregularity in the appointment process to verify whether that judge, or the court in which the judge adjudicates, meets the requirements of Article 19(1) TEU.
Furthermore, the Commission considers that these rulings are in breach of Article 19(1) TEU, which guarantees the right to effective judicial protection, by giving it an unduly restrictive interpretation. Thereby it deprives individuals before Polish courts from the full guarantees set out in that provision.
Finally, the Commission has serious doubts on the independence and impartiality of the Constitutional Tribunal and considers that it no longer meets the requirements of a tribunal previously established by law, as required by Article 19(1) TEU. As also highlighted by the Commission in its reasoned proposal under Article 7(1) TEU of 2017 and as held by the European Court of Human Rights in its judgment of 7 May 2021, the process of appointment to the Constitutional Tribunal of three judges in December 2015 occurred in breach of fundamental rules forming an integral part of the establishment and functioning of the system of constitutional review in Poland. The gravity of this breach gives rise to a reasonable doubt in the minds of individuals as to the independence and the impartiality of the judges concerned. This is also shown by other irregularities and deficiencies such as the election of the President and Vice-President of the Constitutional Tribunal, which raised serious concerns as to the impartiality of judges of the Constitutional Tribunal when handling individual cases. Whereas the Constitutional Tribunal is called upon to rule on questions relating to the application or interpretation of EU law, the Commission considers that it can therefore no longer ensure effective judicial protection by an independent and impartial tribunal previously established by law, as required by Article 19(1) TEU, in the fields covered by EU law.
Background
The rule of law is one of the fundamental values of the European Union. It is enshrined in Article 2 of the Treaty on European Union. It is also essential for the functioning of the EU as a whole, for example, with regard to the Internal Market, cooperation in the area of Justice and Home Affairs, and to ensure that national judges who are also ‘EU judges’ can fulfil their role in the application of EU law and can properly interact with the Court of Justice of the European Union (CJEU). The European Commission, together with other institutions and the Member States, is responsible under the Treaties for guaranteeing the rule of law as a fundamental value of the Union and making sure that EU law, values and principles are respected.
On 20 December 2017, the Commission triggered the Article 7(1) TEU procedure for the first time against Poland. The Commission has also frequently made use of its tools as guardian of the Treaties to address rule of law issues in Poland through infringement proceedings under Article 258 TFEU.
On 3 April 2019, the Commission launched an infringement procedure on the grounds that the new disciplinary regime for judges undermines the judicial independence of Polish judges and does not ensure the necessary guarantees to protect judges from political control, as required by the Court of Justice of the EU. On 15 July 2021, the Court of Justice ruled in its judgment in case C-791/19 that the disciplinary regime for judges in Poland is not compatible with EU law. The Court upheld all the claims brought forward by the Commission. The Polish disciplinary regime undermines the judicial independence of Polish judges and it does not ensure the necessary guarantees to protect judges from political control. In particular, the Disciplinary Chamber of the Supreme Court, to which competence is granted to deal with disciplinary cases against judges, cannot be considered an independent and impartial court as required under Article 19(1) TEU.
On 29 April 2020, the Commission launched an infringement procedure on the law of 20 December 2019 amending a series of legislative acts governing the functioning of the justice system in Poland. On 31 March 2021, the Commission decided to refer Poland to the Court of Justice and asked for interim measures (C-204/21). On 14 July 2021, the Court of Justice imposed interim measures on Poland, granting the request of the Commission on all points. The Court ordered Poland in particular to immediately:
- Suspend the provisions by which the Disciplinary Chamber of the Supreme Court can decide on requests for the lifting of judicial immunity, as well as on matters of employment, social security and retirement of Supreme Court judges;
- Suspend the effects of decisions already taken by the Disciplinary Chamber on the lifting of judicial immunity; and
- Suspend the provisions preventing Polish judges from directly applying EU law protecting judicial independence, and from putting references for preliminary rulings on such questions to the Court of Justice.
In relation to the abovementioned rulings of the Court of Justice of 14 and 15 July 2021, the Commission considers that Poland has failed to take the necessary measures to fully comply with them. On 7 September 2021, the Commission, therefore, took two decisions.
First, the Commission decided to request the Court of Justice to impose financial penalties on Poland to ensure compliance with the Court’s interim measures order requested under Article 279 TFEU (of 14 July 2021). On 27 October 2021, the Court of Justice imposed €1 million as a daily penalty payment on Poland for as long as the interim measures order of 14 July 2021 has not been fully complied with.
Second, the Commission also decided to send a letter of formal notice under Article 260(2) TFEU to Poland, for not taking the necessary measures to comply fully with the judgment of the Court of Justice (of 15 July 2021) finding that Polish law on the disciplinary regime against judges is not compatible with EU law. The Polish authorities submitted their reply on 8 November 2021. This reply is currently being analysed in detail in view of deciding on the next steps.
For More Information
Press release – Commission asks European Court of Justice for financial penalties against Poland
Praworządność: Komisja wszczyna przeciwko Polsce postępowanie w sprawie uchybienia w związku z naruszeniami prawa UE przez Trybunał Konstytucyjny
Komisja Europejska podjęła dziś decyzję o wszczęciu postępowania w sprawie uchybienia przeciwko Polsce ze względu na poważne zastrzeżenia dotyczące polskiego Trybunału Konstytucyjnego i jego niedawnego orzecznictwa. Trybunał Konstytucyjny w swoich wyrokach z 14 lipca 2021 r. i 7 października 2021 r. uznał postanowienia traktatów UE za niezgodne z Konstytucją RP, wyraźnie kwestionując zasadę pierwszeństwa prawa UE. Polska ma dwa miesiące na udzielenie odpowiedzi na wezwanie do usunięcia uchybienia.
Komisja uważa, że wyroki Trybunału Konstytucyjnego naruszają ogólne zasady autonomii, pierwszeństwa, skuteczności i jednolitego stosowania prawa Unii oraz zasadę wiążącego skutku wyroków Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej. W szczególności w swoim lipcowym wyroku Trybunał Konstytucyjny zanegował wiążący skutek wszelkich postanowień dotyczących środków tymczasowych wydanych przez Trybunał Sprawiedliwości na podstawie art. 279 TFUE w celu zagwarantowania skutecznej kontroli sądowej przez niezawisły i bezstronny sąd ustanowiony na mocy ustawy. W swoim październikowym wyroku Trybunał Konstytucyjny naruszył również swoje obowiązki wynikające z prawa UE, uznając za niezgodną z Konstytucją – a tym samym pozbawioną skuteczności w polskim porządku prawnym – wykładnię art. 19 ust. 1 TUE dokonaną przez Trybunał Sprawiedliwości, zgodnie z którą sądy krajowe mogą dokonywać kontroli legalności procedury powołania sędziego oraz wypowiadać się na temat ewentualnej wadliwości procesu powołania w celu sprawdzenia, czy sędzia lub sąd, w którym ten sędzia orzeka, spełnia wymogi art. 19 ust. 1 TUE.
Ponadto Komisja uważa, że wyroki te naruszają art. 19 ust. 1 TUE, który gwarantuje prawo do skutecznej ochrony sądowej, poddając go nadmiernie zawężającej wykładni. Jednostki uczestniczące w postępowaniach przed polskimi sądami zostały tym samym pozbawione pełnych gwarancji przewidzianych w tym artykule.
Ponadto Komisja ma poważne wątpliwości co do niezawisłości i bezstronności Trybunału Konstytucyjnego i uważa, że nie stanowi on już niezawisłego i bezstronnego sądu ustanowionego uprzednio na mocy ustawy, jak przewiduje wymóg zawarty w art. 19 ust. 1 TUE. Jak podkreśliła Komisja w swoim uzasadnionym wniosku z 2017 r. zgodnie z art. 7 ust. 1 TUE oraz jak stwierdził Europejski Trybunał Praw Człowieka w swoim wyroku z 7 maja 2021 r., proces powołania trzech sędziów Trybunału Konstytucyjnego w grudniu 2015 r. nastąpił z naruszeniem podstawowych norm stanowiących integralną część ustroju i funkcjonowania systemu kontroli konstytucyjności w Polsce. Waga tego naruszenia wzbudza w przekonaniu jednostek uzasadnione wątpliwości co do niezawisłości i bezstronności sędziów wybranych w ten sposób. Świadczą o tym również inne nieprawidłowości i braki, takie jak wybór Prezesa i Wiceprezesa Trybunału Konstytucyjnego, które budzą poważne zastrzeżenia dotyczące bezstronności sędziów Trybunału rozpatrujących poszczególne sprawy. Trybunał Konstytucyjny ma orzekać w kwestiach związanych ze stosowaniem lub wykładnią prawa UE, Komisja uważa jednak, że nie może on już zapewnić skutecznej ochrony sądowej jako niezawisły i bezstronny sąd ustanowiony uprzednio na mocy ustawy, jak przewiduje wymóg zawarty w art. 19 ust. 1 TUE, w dziedzinach objętych prawem Unii.
Kontekst
Praworządność jest jedną z podstawowych wartości Unii Europejskiej. Jest ona zapisana w art. 2 Traktatu o Unii Europejskiej. Jest także niezbędna do ogólnego funkcjonowania UE, np. w odniesieniu do rynku wewnętrznego, współpracy w obszarze wymiaru sprawiedliwości i spraw wewnętrznych oraz zapewnienia, aby sędziowie w poszczególnych państwach, którzy są także „sędziami UE”, wypełniali swoje zadania w zakresie stosowania prawa Unii i aby mogli odpowiednio kontaktować się z Trybunałem Sprawiedliwości Unii Europejskiej (TSUE). Komisja Europejska wraz z innymi instytucjami i państwami członkowskimi jest odpowiedzialna na mocy Traktatów za zagwarantowanie praworządności jako podstawowej wartości Unii i za zapewnienie poszanowania prawa, wartości i zasad UE.
20 grudnia 2017 r. Komisja po raz pierwszy uruchomiła procedurę przewidzianą w art. 7 ust. 1 TUE w odniesieniu do Polski. Korzystając z narzędzi, którymi dysponuje jako strażniczka traktatów, Komisja niejednokrotnie odnosiła się też do kwestii praworządności w Polsce w drodze postępowań w sprawie uchybienia na podstawie art. 258 TFUE.
3 kwietnia 2019 r. Komisja wszczęła postępowanie w sprawie uchybienia zobowiązaniom państwa członkowskiego, ponieważ nowy system środków dyscyplinarnych dla sędziów podważa niezawisłość sędziów w Polsce i nie zapewnia koniecznych gwarancji chroniących sędziów przed kontrolą polityczną, jak wymaga tego Trybunał Sprawiedliwości UE. 15 lipca 2021 r. Trybunał Sprawiedliwości orzekł w wyroku w sprawie C-791/19, że system środków dyscyplinarnych dla sędziów w Polsce nie jest zgodny z prawem UE. Trybunał podtrzymał wszystkie argumenty Komisji. Polski system środków dyscyplinarnych podważa niezawisłość sędziów w Polsce i nie zapewnia niezbędnych gwarancji ochrony sędziów przed kontrolą polityczną. W szczególności Izby Dyscyplinarnej Sądu Najwyższego, której przyznano kompetencje do rozpatrywania spraw dyscyplinarnych dotyczących sędziów, nie można uznać za niezawisły i bezstronny sąd, jak wymaga tego art. 19 ust. 1 TUE.
29 kwietnia 2020 r. Komisja wszczęła postępowanie w sprawie uchybienia zobowiązaniom państwa członkowskiego w związku z ustawą z dnia 20 grudnia 2019 r. zmieniającą szereg aktów ustawodawczych regulujących funkcjonowanie systemu wymiaru sprawiedliwości w Polsce. 31 marca 2021 r. Komisja podjęła decyzję o skierowaniu do Trybunału Sprawiedliwości sprawy przeciwko Polsce i zwróciła się o zastosowanie środków tymczasowych (C-204/21). 14 lipca 2021 r. Trybunał Sprawiedliwości nałożył na Polskę środki tymczasowe, uwzględniając wniosek Komisji we wszystkich przedmiotowych kwestiach. Trybunał nakazał Polsce w szczególności:
- zawieszenie przepisów, na podstawie których Izba Dyscyplinarna Sądu Najwyższego może orzekać w sprawie wniosków o uchylenie immunitetu sędziowskiego, jak również w sprawach dotyczących zatrudnienia, zabezpieczenia społecznego i przechodzenia sędziów Sądu Najwyższego w stan spoczynku,
- zawieszenie skutków już wydanych uchwał Izby Dyscyplinarnej o zniesieniu immunitetu sędziowskiego oraz
- zawieszenie stosowania przepisów uniemożliwiających polskim sędziom bezpośrednie stosowanie przepisów prawa UE służących ochronie niezależności sądów i kierowanie w takich kwestiach pytań w trybie prejudycjalnym do Trybunału Sprawiedliwości.
Jeżeli chodzi o wyżej wymienione wyroki Trybunału Sprawiedliwości z 14 i 15 lipca 2021 r., Komisja uważa, że Polska nie wprowadziła środków niezbędnych do ich pełnego wdrożenia. W związku z tym w dniu 7 września 2021 r. Komisja przyjęła dwie decyzje.
Po pierwsze, Komisja postanowiła zwrócić się do Trybunału Sprawiedliwości o nałożenie na Polskę kar pieniężnych w celu zapewnienia wykonania postanowienia Trybunału w sprawie środków tymczasowych, które zostało wydane na podst. art. 279 TFUE (postanowienie z 14 lipca 2021 r.). 27 października 2021 r. Trybunał Sprawiedliwości nałożył na Polskę karę w wysokości 1 mln euro dziennie, która będzie obowiązywać, dopóki Polska nie wdroży w pełni środków tymczasowych z 14 lipca 2021 r.
Po drugie, Komisja podjęła również decyzję o skierowaniu do Polski wezwania do usunięcia uchybienia na mocy art. 260 ust. 2 TFUE w związku z niezastosowaniem środków niezbędnych do pełnego wykonania wyroku Trybunału Sprawiedliwości (z 15 lipca 2021 r.), w którym uznano, że polskie przepisy dotyczące systemu środków dyscyplinarnych stosowanych wobec sędziów są niezgodne z prawem UE. Władze polskie udzieliły odpowiedzi pismem z 8 listopada 2021 r. Obecnie odpowiedź ta poddawana jest szczegółowej analizie, aby zadecydować o kolejnych krokach.
Dodatkowe informacje
Postępowania w sprawie uchybienia zobowiązaniom państwa członkowskiego